نحوه ی مطالعه ی زیست شناسی
یکی از دغدغه های دانش آموزان رشته تجربی کسب درصد بالا در درس زیست شناسی است که برای رسیده به این هدف آشنایی با بهترین روش مطالعه زیست شناسی لازم است.
یکی از مهم ترین ابزارهای ابتدایی هر دانش اموز یا داوطلب در درجه ی اول تدریس حرفه ای و منابع خوب و در درجه ی بعدی چگونگی استفاده از آن ها و روش خواندن دروس مختلف هست که اگر به خوبی یاد بگیرید، کیفیت مطالعه ی خوبی خواهید داشت.
همین روش صحیح و با کیفیت یکی از دلایل تمایز رتبه های برتر از سایر افراد خواهد شد . پس مارو تا پایان همراهی کنید تا با بهترین روش مطالعه زیست شناسی برای کنکور آشنا شوید.
با وجود اینکه در رشته ی تجربی همه ی دروس اهمیت زیادی دارند ، ضعف در یک درس باعث عقب افتادگی از تعداد زیادی از داوطلبان کنکور می شود، بعضی از دروس از اهمیت خاصی برخوردار هستند،به عنوان مثال زیست شناسی در کنکور تجربی دارای بالاترین ضریب می باشد بنابراین مطالعه ی زیست شناسی به روش صحیح از تاثیر و اهمیت بالایی برخوردار است.
یکی از فاکتور های مهم در مطالعه هر درسی مخصوصا مطالعه ی زیست شناسی داشتن علاقه زیاد است که باعث میشود شما مطالب را صرفا برای تست زدن و درصد و نمره گرفتن نخوانید بلکه از خواندن آن لذت ببرید.
بسیاری از دانش آموزان پایه نهم که به پایه دهم تجربی وارد می شوند، در درس زیست شناسی مشکل دارند یا نمره های مطلوبی کسب نمی کنند. چرا؟ چون اکثر دانش آموزان روش مطالعه درست این درس را نمی دانند. با ما همراه باشید تا زیست را «درست»بخوانید.
مرحله ی یادگیری اولیه زیست شناسی : مطالعه روزنامه وار
🥇اولین شرط موفقیت در مطالعه زیست شناسی تسلط کامل بر متن کتاب درسی است. اما نیاز به عجله نیست !! وقتی که شما فصلی رو تا حالا نخونده باشید و برای اولین بار شروع به مطالعه می کنید غیر از کتاب درسی سراغ هیچ منبع دیگه ای نرید !!
همیشه سعی کنید قبل از تدریس یک بار به صورت روزنامه وار اون بخش رو بخونید تا با مطالب کلی فصل اشنا بشید تا هنگام تدریس سر کلاس بهتر درک کنید اما نکته مهم اینجاست که در دور اول اصلا لازم نیست متن رو حفظ کنید و نیازی به یاداوری مطالب نیست چون هدف شما صرفا اشنایی سطحی با فصل جدید هست.
بعد از پیش خوانی و مطالعه ی سطحی نوبت به اموزش سر کلاس میرسه . همیشه سر کلاس باید یادگیری پویا و درستی داشته باشید.ساعت ها نشستن در کلاس بهترین اساتید دنیا هیچ فایده ای نداره اگه فقط جسمتون سر کلاس باشه و بدون توجه وقت ارزشمندتون رو هدر بدین!!
پس با دقت مطالب رو تحلیل کنید و نکاتی که روی اون ها تاکید زیادی میشه رو حتما یادداشت کنید چون اگه فرض کنیم شما 100 درصد مطالب دبیر رو هم یاد گرفته باشید باز هم حافظتون حدود 50 درصدش رو فراموش خواهد کرد .
مرحله یادگیری ثانویه : مطالعه دقیق
در ادامه ی توضیح روش مطالعه زیست شناسی میرسیم به مرحله دوم یادگیری یعنی مطالعه دقیق
🥈بعد از اینکه شما با ابعاد کلی فصل اشنا شدین و فهمیدین که با چه موضوعاتی رو به رو هستید الان نوبت دور دوم کتاب درسیه اما کمی عمیق تر !!
به طوری که از ابتدای فصل باید متن رو با دقت بیشتری بخونید و کلیدواژه ها و قیود مهم رو هایلایت کنید و توجه بیشتری بر روی نمودار ها و عکس ها داشته باشید.البته اگر همه ی مطلب را متوجه نشدید نگران نباشید چون میتونید با تعداد دور بیشتر و استفاده از نکات منابع مختلف در مراحل بعدی به جوابتون برسید .
⚠️زیست را ترکیبی و عمیق و مفهومی بخوانید !!
بارها این جمله رو شنیدین اما واقعا معنیش چیه ؟ بخش اعظم سختی در روش مطالعه ی زیست شناسی ترکیب کردن فصول مختلف در یک تست با توجه طراح به ریزترین نکات متن و شکل ها و ارتباط ویژگی های مختلف موجودات میباشد !
پس هنگام مطالعه ی یک فصل جدید اگر ارتباطی بین مطالب قبلی و جدید پیدا کردین حتما یادداشت کنید و تمرکز بسیار بالایی داشته باشید .
دقت کنید که بعضی فصل ها مانند ژنتیک احتیاج به فهم عمیق تر و تمرین مداوم دارند و این نوع فصول میتونه دست طراحان رو در طراحی سوالات ِسخت باز تر کنه ! پس سعی کنید خودتون رو جای طراحان قرار بدین تا در تست ها اسیر تله ی طراح نشوید.
همیشه در این درس عادت کنید که پرسشگر و منتقد خوبی باشید و از هر جمله ای به سادگی رد نشید . البته منظورمون گرفتار شدن در دام وسواس مطالعاتی نیست و باید اینکار رو به شکل متعادل انجام بدین .
مهم ترین بخش از روش مطالعه ی زیست شناسی عمیق خوانی و تثبیت کامل مطالب در ذهن شماست که این بخش به زمان بیشتری نسبت به دو مرحله ی قبل نیازمنده باید حتما همراه با تست زنی باشه!
در این مرحله شما باید از جزوه ها و درسنامه های منابع با کیفیت اسنفاده کنید و به طور دقیق و عمیق روی تمام مطالب تسلط کافی پیدا کنید . در این مرحله نیز اگر نکته ی خاص و مهمی به ذهنتون رسید از نوشتنش دریغ نکنید .
حفظ نکنید
فکر نکنید با حفظ کردن، مسلط می شوید!
شاید در نگاه اول، زیست شناسی درسی حفظی به نظر برسد، اما مهم این است که فقط با حفظ کردن به جایی نمی رسید!
زیست،بیشتر درسی مفهومی است و شما باید جایی را که می خوانید بتوانید با بخش های دیگر مرتبط کنید، از ابعاد مختلف به آن مبحث بنگرید و تجزیه و تحلیل کنید.
حتی می توانید به افرادی فرضی زیست تدریس کنید!
وقتی شما به کسی آموزش می دهید، سوال هایی جدید و بحث بر انگیز در ذهنتان شکل می گیرد و مجبور می شوید برای هر یک از سوال ها فکر کنید تا به جواب دست یابید. (این روش،مخصوص کسانی بود که همیشه در حال مطالعه اند.لطفا شب امتحانی ها امتحان نکنند!)
زیر کلمات مهم بکشید
تست زیست، بازی با کلمه هاست! حواستان را کامل جمع کنید. زیر کلمات مهم،شامل قیدها،جمع و مفرد یک کلمه و … که فکر می کنید ارزشمند است خط بکشید. توجه کنید که برای بار اول با مداد زیر این طور کلمات خط بکشید که اگر بعداً به نظرتان بی ارزش آمد، بتوانید آن را پاک کنید و دردسر نشود.
به مثال های زیر دقت کنید.
معمولاً(پس استثنا وجود دارد!)
اغلب،اکثراً،بیشتر(نه همه!)
کمتر(نه هیچی!)
جانداران(نه جانوران!)
و…
کتاب زیست شناسی را با دفتر نقاشی اشتباه نگیرید
بعضی از دانش آموزان وقتی که یک مبحث را برای اولین بار شروع به خواندن می کنند، یک هایلایتر در دستشان است و هر کلمه ای را که می بینند، هایلایت می کنند! این صد در صد اشتباه است!
وقتی شما برای اولین بار درسی را می خوانید، چون مطالب جدید هستند، همه کلمه ها به نظرتان ارزشمند می آید اما این طور نیست و این حس، حسی گذراست.
پس هر بلایی سر کتابتان می آورید،با مداد انجام دهید که بعدا اگر آن نکته یا کلمه برای شما عادی شد و در ذهنتان تثبیت شد، بتوانید پاک کنید. شما فقط زمانی به استفاده از هایلایتر مجازید که آن مبحث را چند بار خوانده، کاملا مسلط باشید و از ارزش کلمات آگاهی داشته باشید.
شکل ها را بخورید
هیچ گاه قدرت شکل ها را دست کم نگیرید. ظاهر آنها ساده هست ولی باطن بسیار تست خیز و فریبنده ای دارند و شما «فکر می کنید» با نگاهی گذرا مطلب را کامل گرفته اید اما این طور نیست!
از این موجودات دو رو، تست هایی پیچیده هم می آید؛ پس شش دانگ حواستان را جمع کرده، با دقت شکل ها را بررسی کنید و نکته ای که از شکل به ذهنتان می رسد را یادداشت کنید.
مرحله ی پایانی یادگیری : تست زنی
تست زنی آموزشی
بعد از اینکه به تسلط نسبتا خوبی بر مطالب رسیدید حالا نوبت تست های آموزشیه ! تست های اموزشی یا همان تست های پوششی میزان یادگیری شمارو در همان لحظه میسنجند تا متوجه بشین که تا چه حد تسلط پیدا کردین و قالب کلی سوالات به چه صورت میباشد.
تست ها را کاملا بررسی کنید
لطفاً،خواهشاً و عاجزاً چه هنگام تست زدن،در هنگام بررسی تست، هر چهار گزینه را تجزیه و تحلیل کنید. جواب تست شما چه درست باشد چه غلط، باید تمامی گزینه ها را زیر ذره بین قرار دهید.
در خانه مهم این نیست که شما چقدر درست یا نادرست زده باشید، مهم این است که از تمام دید ها به هر گزینه نگاه کنید و نکته هر گزینه را دریابید تا در آزمون ها و نهایتاً کنکور، اشتباهی نکنید. کسی که ۱۰ تست بزند و جواب آن ها را تک تک بررسی کند بسیار بهتر است از کسی که ۲۰ تست بزند و فقط درست یا غلط بودن تست ها را مشخص کند.
تست ها را نشاندار کنید
هنگام تست زدن، بعضاً به تست هایی می رسید که از آن تست «قشنگ»هاست و به نظرتان مهم و کلیدی است و یا آن را غلط زده اید، باید در مقابل آن ها چه کنید؟
سلاح(همان مدادتان)را در دست بگیرید و علامتی کنارش بگذارید. نشان دار کردن تست های غلط یا مهم، بعداً هنگام مرور بسیار به دردتان می خورد. این گونه مرور کردن کیف دارد!یک بار متن کتاب و نکته هایی که یادداشت کرده اید را می خوانید و بعد تند تند شروع به زدن تست های نشان دار می کنید! نشان کردن را زودتر شروع کنید که هم در این دنیا و هم در آن دنیا به دردتان می خورد!
نکته ها را یادداشت کنید
نکته های مهمی که در متن کتاب مستقیماً اشاره نشده و می دانید که لازمتان می شود(سرتان را درد نیاورم خلاصه این که ارزشمند باشند) را یا در کتاب درسی یادداشت کنید، یا در پاسخنامه تشریحی تست مستقیماً هایلایت کنید یا در دفتر خود بنویسید(مورد آخر پیشنهاد نمی شود). حالا نکات مهم تست ها را به صورت مختصر و مفید دارید و اگر هرچندوقت یک بار نگاهی بهشان بیندازید، دفعات بعد برای تست زدن همان مبحث، خیلی به مشکل بر نمی خورید.
گفتار به گفتار بخوانید و تست بزنید!
بعضی از دانش آموزان ناشی یک فصل را یکجا می خوانند و می خواهند تست هایش هم یکجا بزنند. اما شما ناشی نباشید و کم کم مطالب را وارد ذهنتان کنید تا ذهن فرصت طبقه بندی کردن مطالب را داشته باشد. هنگامی که مطالعه ی یک گفتار تمام شد،تست بزنید. یادتان نرود که هر چقدر بیشتر تست بزنید،بیشتر مسلط می شوید.
بعد از اتمام تست های اموزشی فعلا نیازی به تست های بیشتر نیست چون تازه مطالب رو خوندین و اگه خوب خونده باشین به راحتی به تست ها پاسخ میدین و اما اگر مطالعه ی زیست شناسی را تنها به این مراحل محدود کنید در روز های بعد و سر جلسات ازمون با فراموشی مطالب مواجه خواهید شد!
بنابراین باید در روز های اینده بقیه ی تست ها رو شروع کنید تا مطالب بهتر در حافظه ی بلند مدت شما تثبیت بشه.
توجه داشته باشید! از ابتدای کار لازم نیست سراغ منابع سنگین و سطح بالا برید. تست های های اولیه ی شما باید از کنکور های سال های قبل باشه و نه تست های سنگین و تالیفی!!!
منابع بسیار متنوعی برای این درس تالیف شده که از سطح پایین تا پیشرفته طبقه بندی میشوند. پس در ابتدا باید سطح خودتون رو با کمک مشاورتون بشناسین و سپس منابع مناسب رو تهیه کنید .
تست زنی زماندار
در این مرحله که به عنوان یک خود آزمایی در نظر گرفته میشه به زدن تست های زماندار بپردازید. به عنوان مثال برای حل 25 تست که از کل فصل مربوطه درنظر گرفته شده 18 دقیقه زمان بگذارید و سپس درصدگیری کنید. با انجام اینکار سرعت و دقت خودتون رو میسنجید و افزایش میدید.
تست جامع
بعد از اینکه تمام فصول رو مطالعه کردین و به تسلط کافی رسیدین حالا نوبت به تست های جامع میرسه .
زدن تست های جامع و جمع بندی باعث ارتباط بیشتر کتب زیست شناسی هر سه سال میشه. با این ترکیب فصول شما روی تست های مفهومی و ترکیبی تسلط بیشتری پیدا میکنید و روش مطالعه ی مبحثی اغاز خواهد شد. یعنی شما باید در این روش مطالعه تمام نکات مربوط به یک موضوع رو بصورت یکجا بخونید تا به دید جامع و تسلط کافی برسید.
منابع زیست شناسی
هرچند این مطلب راجع به منابع نیست و صرفا روش مطالعه زیست شناسی را بررسی میکند اما با توجه به اهمیت انتخاب منابع مناسب اشاره مختصری به بهترین منابع زیست شناسی کنکور خواهیم داشت (نظام جدید) :
کتاب درسی
منبع اصلی شما، کتاب زیست شماست!
متاسفانه جمعیت قابل توجهی از دانش آموزان هستند که کتاب را می بندند و از درسنامه شروع به مطالعه می کنند و بعد سراغ تست می روند. فراموش نکنید که طراح از کتاب درسی شما سوال طرح می کند نه از درسنامه ی کتاب های تست!
وقتی کتاب زیست خود را چند بار بخوانید و بفهمید،اصلا نیازی به زمان گذاشتن های طولانی برای درسنامه نیست! چون بعضی اوقات هم گیج می شوید و چیزی نمی فهمید، هم زمان با ارزشتان هدر می رود و شاید مطالبی که در درسنامه های کتب کمک آموزشی اشاره و بسط شده است، اصلا به دردتان نخورد و همین عامل باعث می شود که درصد خوبی در این درس کسب نکنید. پس به جای یک راست رفتن سراغ درسنامه،آن قدر کتاب را بخوانید که زیر و بمش دستتان بیاید.
کتاب کمک آموزشی
برای بچه های قوی : نشر الگو + فار آزمون زیست شناسی
متوسط ها : خیلی سبز
برای مرور هم از منابع جمع بندی مهر و ماه و خط ویژه ی گاج میشه استفاده کرد .
❌تذکر :همونطور که گفتیم در درجه ی اول کتاب درسی اولویت شما خواهد بود. جزوه و کتاب کمک اموزشی رو هرگز جایگزین کتاب درسی نکنید و باهم پیش ببرید .
موقع تست زنی حتما سوالات پوششی رو علامت بزنید. نکات مربوط به سوالات چالش برانگیز رو در حاشیه ی کتاب درسی یادداشت کنید تا در آینده یک منبع خوب با نکات کلیدی رو یک جا در اختیار داشته باشید.
حتی میتونید نکات خودتون رو با بقیه ی دوستانتون به اشتراک بذارید تا با کمک هم تمام مطالب رو پوشش بدین و با قدرت بیشتری در ازمون ها حاضر بشین .
نکات کمکی در روش مطالعه ی زیست شناسی
با علاقه درس بخوانید
علاقه به زیست شناسی را در خود ایجاد کنید. شاید فکر کنید این جمله کلیشه ای است. بله! کلیشه ای اما طلاییست!
علاقه به هر چیز باعث می شود که فرآیند یادگیری در شما سریع تر و بهتر اتفاق بیوفتد. وقتی شما از خود انرژی های منفی تولید می کنید، مدام غر می زنید و از وضع موجود می نالید، نه تنها چیزی از زیست نمی فهمید، بلکه امکانش زیاد است تا کل روزتان را از دست بدهید؛ اما وقتی درونتان را سرشار از انرژی مثبت کنید(حتی با دروغ و تلقین!)، مطمئناً روز بهتری و مطالعه باکیفیت تری خواهید داشت. پس سعی کنید که کدورت ها را با زیست کنار گذاشته و با او دوست شوید.
از مطالعه غافل نشوید
هیچوقت از مطالعه ی زیست شناسی غافل نشوید و زیست شناسی را به طور دائم مرور کنید!
⚠️بعضی از بچه ها نگران فراموشی مطالب هستند و دائم استرس میگیرن که نکنه یادم بره و نتونم سر کنکور به خوبی جواب بدم ؟!
خب وقتی شما ماه ها فرصت برای مرور مطالب قبلی دارید پس چه دلیلی داره فراموشی رو به خودتون القا کنید ؟!! با خلاصه نویسی خوب و استفاده از منابعی که با این هدف تالیف شده اند مطالب به راحتی براتون یاداوری میشن.
مبحثی که کار کردید آماده، نکته های مهم حاضر و تست های مهم مهیاست. هر چند وقت یکبار مرور کنید تا مباحث، ملکه ذهنتان شود. یادتان نرود که مرور، مرحله بسیار مهمی است و اگر این فرایند هر چند وقت یک بار طی نشود، هر چیزی که خواندید فراموش می شود و به قولی همه زحمت هایتان، هیچ می شود. پس مرور را به هیچ وجه فراموش نکنید.
شما باید دائم با حل تعداد بالای تست و تیپ سوالات مختلف خودتون رو به چالش بکشین چون در زیست شناسی هرچقدر هم تست زده باشید باز هم ممکنه طراحان نکته ای رو مدنظر قرار بدن که برای شما نا آشنا باشه و وقتتون رو در ازمون بگیره !
آزمون های زیست شناسی
استفاده از دفترچه سوالات آزمون های ازمایشی مختلف و یادداشت تمامی نکات و مرور اونا در روزهای منتهی به ازمون بسیار حائز اهمیته . اگر سطح خوبی دارید شرکت در ازمون های انلاین زیست شناسی هم پیشنهاد میکنیم.
مطالب حفظی در درس زیست شناسی
در مورد یکسری مطالب سخت و حفظی مثل چرخه ها که دائما یادتون میره پیشنهاد میشه که اون ها رو روی میز و دیوار و جاهای مختلف بچسبونین و برای شکل ها اگر به مشکل برخوردید میتونید با روش و سلیقه ی خودتون اون هارو نقاشی کنید .
حرف آخر:
ضریب زیست شناسی برای شما ۱۲ هست، درسی که شما ۲ درصدش رو نزدی یعنی یک تست شاید ۱۰۰ تا رتبه پایین بیاره شمارو. ترازی که زیست میده تو کنکور شدیدا بالاست. با زیستتون شوخی نکنید.
مراحل مطالعه زیست شناسی رو درست طی کنید،و براش ارزش قائل باشید . اگر در مبحث خاصی اشکال دارید با منابع خوب و کمک گرفتن از روش های مختلف مثل کلاس ها و دی وی دی ها و کتاب ها و… به تسلط برسید چون فصول زیست شناسی به خاطر ترکیبی بودنش قابل حذف کردن نیست.
این مهم نیست که شما به برنامه آزمون می رسید یا نه مهم اینه که درست خونده باشید و تست های درستی براش زده باشید تا این سلسله مراتب رو طی کنید و موفق بشید.